Er is iets raars aan de hand met het gedicht Het huwelijk van de dichter A. Marja (1917-1964). Het begint er eigenlijk al mee dat er een ander Nederlands gedicht met dezelfde titel is dat veel meer bekendheid geniet. Nog steeds schijnen tal van landgenoten uit Willem Elsschots Het huwelijk complete strofen te kunnen opzeggen. Niet gek, voor een van de marginaalste der kunstvormen. Maar ja, wat wil je ook, met zinnen als Hij dacht: ik sla haar dood en steek het huis in brand. Die zou zo maar de plot van een NPO-dramaserie in een notendop kunnen zijn. Of een nare kop uit de media over een verkeerd afgelopen toxische relatie. Hoe dan ook, Elsschots Huwelijk is vele malen bekender dan het gelijknamige gedicht van een van zijn vak- en tijdgenoten: A. Marja.
Persoonlijk was Marja’s Huwelijk altijd een van mijn favorieten uit Domweg gelukkig aan de Dapperstraat, een bekende, nogal beknopte (pocketformaat) bloemlezing van de totale Nederlandse poëziegeschiedenis. Ik kreeg deze bundel in 1994 van Sinterklaas. Dat vergeet ik niet snel, want het staat (in mijn vaders handschrift, gek genoeg) voorin op de eerste vergeelde pagina, met blauwe balpen geschreven. Juist de wat meer grappige en ironische gedichten in deze bundel braken voor mij het ijs, voor zover er nog ijs tussen mij en de poëzie in stond op dat moment. Maar – nu komt het – ik heb Marja’s Huwelijk altijd gelezen alsof het door een vrouw geschreven was. Ik weet het, stom, want het is toch duidelijk dat Marja hier een achternaam is bij een voornaam die begint met een A en dat je zo’n naam niet zomaar aan een man of vrouw kan toeschrijven. Kennelijk besefte ik dat nooit. Ik las de naam van de dichter blijkbaar nogal achteloos. Het gedicht zelf, daar ging het immers om.
Omdat ik de ‘ik’ uit het gedicht dus als vrouw zag, beschouwde ik het als een ironisch feministisch statement. Toen ik het onlangs wilde opzeggen aan mijn geliefde en er (zoals gewoonlijk) niet helemaal uit kwam, zocht ik het op en wat bleek: geschreven door een man! Ik hoopte dat ik er misschien twee versies waren: dit mannelijke origineel én een ironische reactie daarop van een vrouwelijke dichter. En in mijn hoofd gaat het in laatstgenoemde versie niet om het eten dat klaar is, maar om het (de?) vuilnis dat (die?) buitengezet moet worden. Helaas, dit gedicht blijkt onvindbaar. Heb ik het dan gedroomd? Iedere keer als mij thuis gevraagd wordt of ik een dergelijke handeling (zak naar de bak, bak naar de straat, bak terug) wil uitvoeren, denk ik even aan een bepaald gedicht, maar……dit gedicht bestaat helemaal niet!
Ik hoop dat ik het verkeerd heb en dat een van jullie me alsnog het betreffende gedicht kan tonen of dat iemand (wel een vrouw!) het alsnog kan schrijven. Dan is dit lange verhaal sowieso niet voor niets geweest.
.
A. Marja – Het huwelijk
Ik heb je alles gegeven:
een gedicht, mijn maandsalaris
en een kind; wil je nu even
kijken of het eten klaar is?
De Laatste IJsschots 