Gedachte-experiment (toegegeven, je hebt hem vast vaker langs zien komen, het afgelopen halfjaar): ga naar de supermarkt en sluit heel even je ogen. Stel je nu voor dat je in diezelfde supermarkt loopt, maar dan precies een jaar geleden.
Het is oktober 2019. Alles is hetzelfde: de schappen met dezelfde producten staan op dezelfde plaats, de vakkenvullers en kassamedewerkers zijn dezelfde mensen die dezelfde bedrijfskleding dragen, de klanten zijn dezelfde mensen van wie hooguit een enkeling blijk geeft van een ge-updatete kledingkast. Maar die kleine vetschillen zijn verwaarloosbaar; voor het overgrote deel is de wereld om je heen onveranderd.
Doe nu je ogen weer open. Het is dezelfde supermarkt met dezelfde mensen, maar er is één groot verschil: een groot deel van de mensen hier draagt een of andere vorm van mond- en neusbekleding. Het is alsof je in een niet al te dure (het belangrijkste ‘special effect’ bestaat uit kleine lapjes stof) aflevering van een of andere science fiction-serie bent beland. Denk Twilight Zone of, actueler, Black Mirror.
Maar het feit dat veel mensen die gezichtsbedekking dragen an sich is natuurlijk niet het belangrijkste van de tijdsschok. Dat is het feit dat er mensen zijn die haar níet dragen. Yuval Noah Harari vatte het zo goed samen in zijn bestseller Sapiens: ondanks alles wat de mensheid in zijn nog maar zo korte bestaan voor elkaar heeft gekregen is er één zeurende eigenschap verbluffend constant gebleken: door de hele geschiedenis heen zijn we verdomd hardnekkige wij-zij-denkers gebleken.
Ga maar na. Nog maar een maand geleden hoorde je, net als ondergetekende, waarschijnlijk bij het overgrote deel van de bevolking dat er niet over piekerde een mondmasker te dragen in de supermarkt. En nu, eigenlijk niet eens zo heel veel later, draag je er ineens één bij ieder bezoek en het besef je tot je eigen verbazing dat het na een tijdje niet eens meer zo raar aanvoelt.
Maar wat wél raar aanvoelt: het lichte onbehagen dat je bekruipt als je je realiseert dat je je ergert aan de blootgezichten. Waarom doen zij, ondanks alle oproepen tot solidariteit in de strijd tegen het virus, níet mee? Natuurlijk, je hebt heus wel door dat een bepaalde vorm van hypocrisie je niet vreemd is als je jezelf dit gevoel van ergernis toestaat, maar toch. Hoe erg je ook kunt beweren dat je niet snel meegaat in polarisatie (is die écht zoveel groter in ónze tijd dan in de afgelopen millennia?), voor even heb je dan in elk geval de wereld voor jezelf opgeruimder en begrijpelijker gemaakt, met dank aan een indeling in slechts twee categorieën: gemondkapten [ goed! 🙂 ] en blootgezichten [ fout 😦 ] Niks menselijks is mensen vreemd.
De Laatste IJsschots 