Al een paar jaar lag er een dikke pil klaar in onze boekenkast. Een dikke pil met de simpele, doch welluidende titel De Pop. Ok, 926 lijkt wat veel, maar daar krijg je dan wel een boek met een simpele, doch welluidende titel voor en een prachtige kaft-illustratie:

Waarom besloot ik na meer dan drie jaar ineens toch om dit boek ter hand te nemen? Daar was een reis naar Polen voor nodig. Door omstandigheden zou ik voor het eerst in mijn leven naar dit indrukwekkend grote Oost-Europese land reizen voor een stedentrip met gids en toen ik dit te horen kreeg, ging ergens ver weg in mijn bovenkamer heel zwak een klein lampje branden, begeleid door een zacht fluisterend stemmetje: ‘De Pop! De Pop! De Pop!’

Wat is nou een mooiere gelegenheid om de Grote Poolse Roman te lezen dan tijdens een zesdaagse trip naar Polen? Nou, misschien een twee en een halve maand durende trip naar Polen! Want zoveel tijd had ik er uiteindelijk voor nodig om alle 926 pagina’s door te komen. Maar het was het waard!

Waar gaat hij dan over, die Grote Poolse Roman, geschreven door Bolesław Prus, uitgegeven in 1890? Over de geleidelijke, maar daardoor niet minder pijnlijke transitie van de macht van de oude adel naar die van de nieuwe rijken. We konden daar de afgelopen jaren al meer over lezen in Geert Maks prachtige De levens van Jan Six. Maar De Pop gaat ook over pure, onversneden 19e eeuwse romantiek met een grote R. De Pop bevat, net als z’n Nederlandse evenknie Max Havelaar, een licht komisch karakter in de persoon van de sympathieke oude winkelbediende Ignacy Rzecki, wiens heerlijke nostalgische Napoleon-verlangens tot de lezer komen in wonderbaarlijk tijdloos aandoende dagboekfragmenten. Je ziet hem zo voor je, als ie tegen je ‘praat’.\

Maar het hart van het boek is toch de ongrijpbare Stanisław (Staś, of Stach voor intimi) Wokulski, een personage zo barstensvol tegenstrijdigheden dat de lezer er bij tijd en wijle moedeloos van wordt. Maar toch lees je door. Waarom? Omdat Wokulski en de andere personages stuk voor stuk echte mensen worden voor je, zo echt dat je soms denkt dat ze je bijna aanraken door het papier (ok, papier was hier meestal E-reader; ik ga echt niet zo’n dikke pil meenemen op een backpackvakantie).

Aan ene kant is Wokulski een man die overloopt van levenslust. Hij is slim, had eigenlijk de wetenschap in willen gaan om uitvindingen te doen (het vliegtuig!), maar eindigt via een ongelukkig huwelijk en de uiteindelijke dood van zijn echtgenote als eigenaar van een winkel in zogenaamde galanterieën (een soort luxe winkel van Sinkel). Aan het begin van de roman lezen we via het dagboek van de oude klerk Rzecki dat Wokulski na een korte periode van reizen naar het buitenland is teruggekeerd als een zeer rijk en succesvol zakenman. Maar waarom wil deze passionele man van de wetenschap rijk en succesvol zijn? Inderdaad, hoe kan het ook anders in een verhaal uit de Romantiek, door de hartstochtelijke liefde voor een al even ongrijpbaar personage als hij zelf: de beeldschone, adellijke Izabela Łęcka.

Aangezien dit een roman is in de stijl van de Grote Russen (lees: vuistdikke pillen met gigantische hoeveelheden goed uitgewerkte personages) zou ik het boek tekortdoen als ik zou beweren dat de charme ervan zich beperkt tot bovengenoemde personages.